شکّرشکن شوند همه طوطیان هند
زین قند پارسی که به بنگاله میرود
حافظ
با سلام و احترام و شادباش فرارسیدن عید نوروز عید ایرانیان و دلبستگان به فرهنگ و تمدّن و زبان و ادبیات فارسی؛ همانگونه که آگاهی دارید پیشینهی فرهنگ و زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ و زبان و ادبیات هندی، به چند هزار سال برمیگردد؛ آنگاه که مردمانی در سپیدهدمان تاریخ از کرانههای شمالی برای زندگی بهتر به اقصا نقاط جهان از جمله هندوستان و کرانههای جنوب دریای مازندران با یک فرهنگ و زبان سرازیر شدند. زبان هندواروپایی پیشینهی مشترک زبان سنسکریت، هندی، اردو، بنگالی، اوستایی، پهلوی، فارسی و بسیاری از زبانهای اروپایی است. این پیشینهی مشترک تمدّنی- زبانی از دیرباز این سرزمینها را با همهی تنوّع فرهنگی-زبانی پیوند داده است.
حملههای سلطان محمود غزنوی در پایان قرن چهارم هجری و فرزندان و نوادگان او و دیگر پادشاهان ایرانی در قرنهای بعد به هند، به جایگیرشدن زبان فارسی در هندوستان کمک بسیاری کرد؛ چنانکه زبان فارسی تا سال 1838 میلادی زبان رسمی دربار هند بوده است. با مستعمره شدن هندوستان، استعمارگر پیر انگلیس برای بقای خود در این سرزمین حاصلخیز زبان فارسی را از زبان رسمی منسوخ و زبان انگلیسی را جایگزین آن در هندوستان کرد. امّا زبان فارسی با پیشینهای هزارساله در این کشور همچنان زنده است؛ هرچند بدخواهان زبان و ادبیات و فرهنگ فارسی و ایرانی در جهان، خواهان برچیده شدن آن هستند.
اگر دین اسلام از سوی مسلمانان با زبان عربی به جهان صادر شد، مردم هندوستان این دین آسمانی را با زبان شیرین پارسی پذیرفتند. زبان فارسی برای هندوان، زبان دینی است؛ همچنانکه اندیشههای دین اسلام در ایران نیز با این زبان بازتاب و زنده نگهداشته شده است؛ نگاهی به متون فارسی بر این ادّعا، صحّه میگذارد. باری نگاهداشت و رواج این گنج آسمانی در سرزمینهای شبهقاره که جمعیتی بیش از یک میلیارد و هفتصد میلیون نفر را در خود جای داده است یکی از وظایف ملّی و فرهنگی و دینی ما فارسی زبانان بهویژه استادان زبان و ادبیات فارسی است. این مهم در دورههای گوناگون سیاسی-حکومتی مورد توجّه دولتمردان ایران بوده است؛ چنانکه سازمان ارتباطات اسلامی بهویژه رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در هندوستان جناب آقای دکتر محمدعلی ربّانی اهتمامی ویژه به آن دارند.
در این سفر، علاوه بر بازدیدهای گوناگونی که به اقصانقاط هند انجام شد نشستهای بسیار پُرباری برگزار گردید که به عرض میرسد:
1- در روز یکشنبه 15 اسفند جلسهای میان استادان اعزامی از ایران و رایزنی فرهنگی و مسؤول مرکز تحقیقات زبان فارسی برگزار و مسائل پیشرو مورد ارزیابی قرار گرفت.
2- در بعدازظهر روز دوشنبه 16 اسفند جشنوارهی فرهنگی-هنری نظامی گنجهای با حضور استادانی از ایران و هند و با حضور سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران جناب آقای دکتر چگینی و نمایندگانی از مجلس ملی و دولت هند برگزار شد.
3- از صبح سه شنبه تا ظهر چهارشنبه 17 و 18 اسفند، نشستهایی چهار-پنج ساعته برای بررسی مشکلات و نیازسنجی آموزش و گسترش زبان و ادبیات فارسی در دانشگاهها و مراکز آموزش فارسی در هندوستان برگزار شد. از نکات بسیار مهم در این زمینه این بود که در هند، براساس گزارشهای رسمی بیش از 116 مرکز آموزش زبان فارسی و ادبیات فارسی با بیش از 7200 دانشجو و 230 عضو هیأت علمی وجود دارد. در حین بررسی مشکلات مبتلابه آموزش و گسترش زبان و ادبیات فارسی در هند، روشن شد که تنها در ایالت کشمیر بیش از 60 گروه، مرکز و دانشکده درحال آموزش زبان و ادبیات فارسی به دلدادگان فرهنگ ایرانی هستند. تشنگی برای فراگیری زبان و ادبیات فارسی در هند بهگونهای است که اگر جمهوری اسلامی ایران نتواند برای فراگیری و گسترش آن در سرزمین بزرگ هندوستان با جمعیتی بیش از یک میلیارد و چهارصد میلیون نفر اقدام کند، دشمنان فرهنگ ایرانی تیشه بر ریشهی این فرهنگ و زبان و ادبیات فارسی در شبه قاره میزنند و حضور معنوی ایران را در این سرزمین برخواهند کَند.
- برای انجام دقیق و درست آموزش و گسترش زبان و ادبیات فارسی در هند، در این نشست مقرر شد هر دانشگاه ایران، سرپرستی یک دانشگاه هند را برعهده بگیرد؛ بهگونهای که این دانشگاهها از ایران هند و ایران با بستن تفاهم نامهی همکاریهای علمی-آموزشی و پزشکی راه را برای عملیاتی کردن این سیاست هموار کنند. براین اساس مقرر شد آموزش و گسترش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کشمیر را دانشگاه مازندران برعهده بگیرد.
-
در چارچوب همکاریهای بینالمللی مقرر شد دانشگاههای هند مقدمات لازم را برای اسکان و پذیرایی استادان اعزامی از ایران به دانشگاههای هند فراهم کنند.
-
نوع همکاریها را دو دانشگاه از ایران و هند براساس نیازهای شناسایی شده، سامان دهند.
4-عصر چهارشنبه 18 اسفندماه، مراسم اهدای جایزهی سعدی به خادمان فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی در هند برگزار شد که در این مراسم جوایزی به پژوهشگران هندی در تصحیح نسخههای خطی و کوشش برای تحقیقات فارسی در هند اهدا شد.
5- در روز پنجشنبه 19 اسفند نشستی میان رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، رییس مرکز تحقیقات فارسی و استادان اعزامی در هند با هیآت رییسهی دانشگاه جامع ملّی اسلامی هند برگزار شد که در این نشست مقرر شد اقدامهای لازم برای تسهیل مصوّبات سفر رییس جمهور ایران به هند در زمینهی همکاریهای علمی فرهنگی گرفته شود.
6-در روز سه شنبه و چهارشنبه 24و 25 اسفندماه کنفرانس بین المللی تأثیر فرهنگ و تمدّن هند بر ایران برگزار شد که در نشست نخست روز دوم این جانب به همراه خانم دکتر مهتاب جهان عضو هیأت علمی دانشگاه دهلی به عنوان به عنوان مسؤول جلسه بودیم. در نشست دوم این جانب سخنرانی علمی خود را با عنوان « دستیابی به برخی مفاهیم سیاسی باب شیر و گاو پنچاکیانه بر اساس نظریهی رمزگان شناسی بارت» ارائه کردم.
در پایان کنفرانس لوحهای یادبودی به مقالات برتر از جمله مقالهی این کمترین اهدا شد.
7-در روز پنجشنبه 26/12/1400 جلسهای با اعضای هیأت علمی و دانشجویان گروه در سالن پروفسور عابدی برگزار شد که این جانب دربارهی لزوم تصحیح نسخههای خطّی در دانشگاههای هند سخنرانی کردم.
8-در کنار شرکت در جلسات رسمی، رایزنیهای مختلفی با مدیران گروههای دانشگاههای هند برای همکاریهای دوجانبه انجام شد.
9-این جانب در چندین نوبت در مرکز نور(مرکز تهیهی نسخههای خطّی فارسی در دانشگاهها، کتابخانهها و مراکز نگهداری آنها در هند) داشتم که مقدمات لازم برای آشنایی استادان و دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه مازندران برای پژوهشهای مربوط به تصحیح نسخههای خطّی فراهم آمد.
در پایان گفتنی است که توجّه به آموزش و گسترش فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی در هندوستان، استمرار فرهنگی، هنری، زبانی و اجتماعی را به همراه دارد. با رسیدن به این مهم، ارتباطات سیاسی و اقتصادی میان ایران و هند برای سرافرازی ایران بزرگ فراهم خواهد شد.
با احترام و آرزوی تندرستی و شادکامی
مرتضی محسنی-استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران- 1/1/1401
چاپ 
ارسال به دوست
